تحقیقات بازار چیست و چطور انجامش دهیم؟
تحقیقات بازار چیست؟
تحقیقات بازار یک فرآیندی است که طی آن شما سعی در شناخت مشتریان بالقوه و بالفعل خود خواهید داشت. سعی می‌کنید اطلاعاتی راجع به مشتریان محصولات و خدمات خود پیدا کنید و آگاه شوید که احتمالاً مشتریان شما در برابر یک محصول و یک خدمات چگونه فکر کرده و چه واکنشی نشان می‌دهند.
تحقیقات بازار از کارهای ساده شروع شده و به مراحل پیشرفته‌تری منتهی می‌شود. برای مثال زمانی که شما راجع به قیمت و کیفیت محصول رقبای خود پرس و جو می‌کنید، به طور مداوم از مشتریان خود می‌پرسید که چه نظری راجع به محصولات و خدمات شما دارند و یا نقاط ضعف و قدرت محصول و خدمات خود را از نگاه آن‌ها می‌پرسید، شما در حال انجام تحقیقات بازار هستید. شما با استفاده از این داده‌ها و اطلاعات تصمیم گیری‌های بعدی شرکت و کسب و کار خود را انجام میدهید.
تفاوت تحقیقات بازار شهودی و سیستماتیک
همان طور که در بالا نیز اشاره شد، این نوع از تحقیقات بازار جزء مراحل ابتدایی آن است و شما نباید تنها به آن تکیه کنید و باید به دنبال روش‌های جدی‌تر و پیشرفته‌تر باشید، زیرا در این حالت هم جامعه هدف شما بسیار کوچک بوده و هم ممکن است در تصمیم گیری دچار غرض ورزی و اشتباه شوید.
تحقیقات بازار سیستماتیک از روش‌هایی استفاده می‌کند که سالها در صنایع گوناگون توسط متخصصین این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از این روش نقص‌های واقعی فعالیت شما مشخص می‌شود، یک تیم حرفه‌ای و متخصص در حوزه‌های روانشناسی، آمار و بازاریابی کسب و کار شما را بررسی کرده و علت های ضعف و قدرت شما و کسب و کارتان را پیدا خواهند کرد. این روش از تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند بتوانید به درستی جامعه هدف خود را پیدا کرده و نیازهای واقعی آن‌ها را بفهمید. می‌توانید تصمیم‌هایی درست و منطقی گرفته و کسب و کار خود را در زمان کوتاهی رونق ببخشید.
انجام تحقیقات بازار چه کمکی به ما می کند؟
- شناخت قویترین رقیب
علاوه بر آن که شما با این تحقیقات می‌توانید تمامی رقبای خو را بشناسید، متوجه می‌شوید جامعه هدف شما بیش از هر برند و کسب و کار دیگر از کدام رقیب شما خدمات دریافت کرده و یا محصول مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند. این مسأله به شما کمک می‌کند بتوانید فعالیت قویترین رقیب خود را مورد بررسی قرار داده و متوجه شوید او چه کارهای متمایزی برای این موفقیت انجام داده است. - شناسایی روندهای بازار
با انجام تحقیقات بازار متوجه خواهید شد که در حال حاضر چه روندی در بازار وجود داشته، چه روندی رو به کاهش است و چه روندهایی در حال شکل گیری است. با توجه به این اطلاعات شما می توانید تصمیم گیری‌های بهتری داشته باشید. - متوجه می شوید مخاطبان شما تحقیقات خود را کجا انجام می‌دهند
با توجه به نوع محصول و خدمات شما، ممکن است مشتریان و جامعه هدف روش‌های مختلفی برای تحقیقات و کسب آگاهی نسبت به شما و رقبایتان انتخاب کنند. ممکن است صفحات مجازی و بلاگرها را برای این تحقیقات و معرفی محصول و خدمات انتخاب کنند، ممکن است تمرکز آن‌ها بر روی تبلیغات رادیو و تلویزیون باشد حتی ممکن است تحقیق و پرس و جو از دوستان و اطرافیان را به روش های دیگر ترجیح دهند. از این رو با انجام تحقیقات بازار شما متوجه این مسأله خواهید شد که تحقیقات مشتریان بالقوه مشتریان شما از چه روشی انجام می‌شود. با دانستن این نکته می‌توانید فعالیت‌های بازاریابی خود را در آن حوزه قوی‌تر کرده و در زمان کوتاه‌تری به نتیجه دلخواه خود برسید. - کاهش هزینه ها و کارآمد شدن فعالیت ها
تصور کنید که شما برای تصمیم گیری‌های مهم شرکت و کسب و کار خود هیچ آمار و اطلاعاتی نداشته و فقط بر اساس آزمون و خطا رفتار می‌کنید. آیا با این روش موفق خواهید شد؟ چقدر از رقبای خود در یک بازه زمانی عقب خواهید افتاد؟ تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند میزان اشتباه در تصمیم گیری را کاهش داده، هزینه‌های کم‌تری را پرداخت کرده و در نهایت در زمان کوتاه تری به بازدهی مورد نظرتان برسید. - محصولات مورد نیاز مشتریان را توسعه خواهید داد
از دیگر مزایای انجام تحقیقات بازار آن است که شما متوجه خواهید شد که پرطرفدارترین محصول و خدمات شما کدام بوده و نیازهای اصلی مشتریان چیست؟ از این رو با تمرکز بر این موضوع می‌توانید روند ارائه محصولات و ارائه خدمات را تغییر دهید.
روش‌های کسب اطلاعات در تحقیقات بازار
- مصاحبه
یکی از روش‌های جمع آوری اطلاعات از مشتریان، مصاحبه تک به تک با آن‌ها است. بهتر است این مصاحبه به صورت حضوری برگزار شود تا شما بتوانید علاوه بر زبان گفتاری متوجه احساسات و زبان بدن مخاطب خود نیز شوید. شما در این روش نیاز دارید با تک به تک مخاطبان خود مصاحبه کرده و با پرسیدن سوال‌های هوشمندانه به عمق احساسات و افکار آن‌ها نسبت به برند شما دسترسی پیدا کنید.
- پرسشنامه
روش دیگر برای به دست آوردن اطلاعات از مشتریان، طراحی فرم‌های پرسشنامه و پر کردن آن توسط افراد است. با استفاده از پرسشنامه می‌توانید با صرف کمترین هزینه و در زمان کوتاهی حجم زیادی از داده‌ها و اطلاعات مورد نیازتان را به دست آورید. شما می‌توانید به راحتی نتایج حاصل از پرسشنامه‌ها را بررسی کرده و تجزیه و تحلیل کنید. نکته قابل توجه آن که در طراحی پرسشنامه باید سعی کنید سوال‌ها روان و البته کوتاه باشند. زیرا یکی از مشکلات اساسی در پر کردن فرم پرسشنامه توسط افراد آن است که به دلیل بی حوصلگی سوالات را سرسری جواب می‌دهند و نتیجه آن با واقعیت متفاوت خواهد بود.
نکته مهم دیگر در طراحی پرسشنامه آن است که شما یک سوال هدف را به شکل های مختلف از افراد بپرسید. با این روش شما با بررسی پاسخ به سوال های مشابه می‌توانید نتیجه قطعی و صحیح را برای یک سوال پیدا کنید.
- گروه‌های متمرکز
یکی دیگر از روش‌های کسب اطلاعات مورد نیاز برای تحقیقات بازار، بررسی گروه‌های متمرکز است. در این روش شما یک گروه کوچک را به عنوان نمونه انتخاب کرده و آن‌ها، رفتار و افکارشان را راجع به کسب و کار خود مورد بررسی قرار میدهید. نکته قابل توجه آن که این گروه نمونه باید کاملا مطابق با بازار هدف شما بوده و پرسونای مشتریان شما را به طور کامل داشته باشند. این نکته نیز قابل ذکر است که اگر تجربه ای در تحقیقات بازار ندارید، این روش می‌تواند برای شما کمی ریسکی باشد.
- مشاهده
این روش نیز می‌تواند گزینه مناسبی برای انجام تحقیقات بازار بوده و اطلاعات مفید و مناسبی را در اختیار شما قرار دهد. در این روش بدون آن که شما خود را به مشتریان و جامعه هدف معرفی کنید، وارد جمع آن‌ها شده و تمامی رفتارهای آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهید داد. این روش می‌تواند صادقانهترین و بهترین اطلاعات را راجع به رفتار مشتری نسبت به محصولات و خدمات شما ارائه کند.
مراحل انجام تحقیقات بازار
برای انجام تحقیقات بازار شما باید قدمهایی را به ترتیب بردارید تا به بهترین و صحیحترین نتیجه ممکن برسید.
- تشخیص مساله
در گام اول از انجام تحقیقات بازار شما باید اهداف تحقیق خود را به شکلی دقیق مشخص کرده و شرح مختصری از اطلاعات مورد نیاز، نحوه جمع آوری اطلاعات، جامعه هدف را به طور شفاف مشخص کنید. - مشخص کردن نمونه
در گام دوم از تحقیقات بازار شما نیاز به پیدا کردن یک جامعه نمونه دارید تا رفتار آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید. طبیعی است که هر چه جامعه نمونه شما بزرگتر باشد، اطلاعاتی که به دست خواهید آورد صحیح تر و کاربردی تر خواهد بود. برخی ممکن است به دلیل بی حوصلگی یا مشغله زیاد پاسخ درستی به شما ندهند، بنابراین نکته مهم در انتخاب این جامعه هدف آن است که گروه مناسبی را انتخاب کنید. - جمع آوری اطلاعات
این مرحله همان مرحله ای است که در بخش های بالا راجع به روش های آن به طور کامل با شما صحبت کردیم. همان طور که در بالا نیز اشاره شد شما باید با توجه به نوع کسب و کار خود بهترین روش را برای جمع آوری اطلاعات انتخاب کنید. زیرا ممکن است برای یک کسب و کار برای مثال مصاحبه تلفنی مناسب ترین روش بوده و برای یک کسب و کار دیگر آخرین گزینه باشد. - تحلیل نتایج
اطلاعات و آمارهای جمع آوری شده نیاز به تحلیل و بررسی دارد تا تبدیل به داده‌های مفید برای تصمیم گیری شود. این آمارها باید شامل اطلاعات کمی و کیفی از سن و جنسیت افراد تا نحوه واکنش آن‌ها نسبت به محصول و خدمات باشد. امروزه هم روش‌های مختلف هم افراد متخصص و هم نرم افزارهای کاربردی وجود دارند که می‌تواند به شما در تحلیل اطلاعات مختلف کمک کند. - تهیه گزارش کارآمد و تصمیم گیری
در مرحله پایانی از تحقیقات بازار شما باید نتایج حاصل از تحلیل اطلاعات را مکتوب کرده و آن را به صورت یک دستور کار جامع و مشخص درآورید. در این مرحله باید بتوانید بهترین راهکارها را شناسایی کرده و به دنبال زیرساخت برای اجرای آن‌ها برآیید.
