فرآیندها و محدوده های کلیدی در ارزیابی اقتصادی پروژه
نوشته سید محمد رضا علوی پور
انتشار شهریور ۱۴۰۰
در گام اول و برای تعریف پروژه باید مطالعات امکانسنجی (Feasibility Study) انجام شود تا پروژه را از منظر فروش، فنی و مالی و اقتصادی توجیه نماید، پس یکی از موضوعات این است که تحلیل های مالی و اقتصادی نیز در این مطالعات حضور داشته و از نگاه سودآوری (پروژه های خصوصی) و یا منفعت هزینه (پروژه های دولتی) پروژه ها را مورد ارزیابی دقیقی قرار داد.
همچنین یک پروژه اقتصادی، پروژه ای خواهد بود که کمترین هزینه و یا کارآمدترین گزینه برای دستیابی به اهداف مورد نظر را به همراه داشته باشد. این موضوع بدان جهت رخ میدهد که منابع مالی سازمان ها محدود بوده و صرفاً توجیه سودآوری پروژه ها ملاک انتخاب نخواهد بود. این موضوع باعث ایجاد گزینه های جدید می شود و اهمیت بهینه سازی منابع مالی را در کنار الگوهای ارزیابی اقتصادی پررنگ تر میکند. حتی مواردی مانند مدیریت بهینه پروژه و استفاده از الگوهای مهندسی ارزش، که به منظور کاهش هزینه های طراحی، اجرا و بهره برداری به کار گرفته می شوند، یکی دیگر از مواردی هستند که باید در تحلیل های اقتصادی مورد توجه جدی قرار گیرند. در نتیحه، ارزیابی اقتصادی پروژه، نه تنها تحلیل های اقتصادی گزینه سرمایه گذاری را در بر میگیرد، بلکه در بسیاری از موارد، به روش های تامین مالی پروژه (Project Finance)، مدیریت هزینه پروژه، آنالیزهای هزینه در طول چرخه حیات پروژه، مهندسی ارزش، تحلیل های حساسیت و ریسک پروژه و استراتژی های سرمایه گذاران، در مراحل مختلف از چرخه حیات پروژه میپردازد.
عملکرد ارزیابی اقتصادی پروژه
پارامترهای اقتصادی پروژه یکی از موارد کلیدی در تعیین موفقیت پروژه می باشد که به عوامل زیادی وابسته هستند. به همین دلیل قبل از شروع پروژه، باید این موارد در طرح های اقتصادی مورد تحلیل دقیقی قرار گیرند. چند نمونه از این عوامل عبارتند از:
- آیا پروژه مطابق با برنامه توسعه کشور خواهد بود؟
- تأمین مالی پروژه در چه شرایطی بوده و در اقتصاد کلان چه جایگاهی برای دولت ها ایجاد می نماید؟
- در بین همه گزینه ها، گزینه منتخب، کاراترین گزینه است؟
- آیا پروژه منتخب، به لحاظ اقتصادی مناسب ترین گزینه در بین پروژه ها است؟
- آیا نرخ بازده داخلی (IRR) و نرخ بازدهی خارجی اقتصادی (ERR) پروژه بیش از نرخ تنزیل (DR) پروژه است؟
- این کارایی از منظر هزینه، سودآوری، نرخ بازگشت سرمایه، میزان سال بازگشت سرمایه، عمر اقتصادی، ریسک های سرمایه گذاری، شاخص های منفعت هزینه و بسیاری از پارامترهای دیگر قابل ارزیابی بوده است؟
در یک امکان سنجی موثر علاوه بر راهنمایی مدیران اجرایی برای انتخاب پروژه ها می توان از همان اطلاعات جمع آوری شده برای شکل دهی فرآیند برنامه ریزی پروژه استفاده کرد. این مطالعات بینشی حیاتی از پروژه های انتخاب شده به مدیران می دهد.
